Bielsko-Biała to miasto leżące u stóp Beskidów, zlokalizowane blisko natury, ma jednak przydomek „miasto 100 przemysłów”. To tu bowiem od końca XIX wieku prężnie działał przemysł włókienniczy, maszynowy, a następnie w II połowie XX w. samochodowy, obciążając swoimi kosztami środowisko naturalne Bielska-Białej. Kiedy po przemianie ustrojowej powstały samorządy, szczególna uwaga została skierowana na stan przyrody w mieście. Jak w całej Polsce wymagał generalnej naprawy. Bielsko-Biała miało wyjątkową sytuację, gdyż dzięki kontaktom ze świadomymi miastami Europy Zachodniej jako pierwsze w Polsce dostrzegło wartość powszechnie wówczas marnowanej energii oraz znaczenie zasobów przyrody. W latach 90-tych miasto uruchomiło samorządową komórkę odpowiedzialną za racjonalne gospodarowanie energią tzw. Biuro Zarządzania Energią (obecnie Wydział Ochrony Środowiska i Energii) oraz zainstalowało pierwszą tablicę w przestrzeni publicznej, wyświetlającą poziom zanieczyszczenia powietrza w najbardziej ruchliwej ulicy w centrum miasta. Ponadto ta świadomość skłoniła do przystąpienia w 2009 r. do europejskiego Porozumienia Burmistrzów, zmierzającego do realizacji celów 3x20 na gruncie lokalnym: redukcji zużycia energii, zmniejszenia emisji CO2 oraz wzrostu użycia OZE o 20% do roku 2020. W 2010 r. Rada Miejska uchwaliła pierwszy w Polsce „Plan działań na rzecz zrównoważonej energii dla Bielska-Białej do roku 2020” (ang.SEAP), który wykazał, że jeśli każdy bielszczanin zaoszczędzi zaledwie 1% energii rocznie, do atmosfery nie dostanie się ok. 4 tys. ton CO2. Wiadomo było także, że ze względu na jedynie 10% zabudowań znajdujących się w rękach samorządu bez mieszkańców oraz podmiotów funkcjonujących na terenie miasta celów 3x20 nie uda się osiągnąć. Dlatego w 2011 roku została uruchomiona kampania promocyjno-edukacyjna „Bielsko-Biała chroni klimat” jako najskuteczniejsze narzędzie włączenia do strategii energetyczno-klimatycznej miasta jak największej liczby instytucji, firm i mieszkańców Bielska-Białej.
Uruchomiona kampania społeczna „Bielsko-Biała chroni klimat”, dedykowana mieszkańcom miasta i lokalnym podmiotom zaplanowana została do roku co najmniej 2020, tak aby urealnić osiągnięcie unijnych celów klimatyczno-energetycznych 3x20 na terenie Bielska-Białej, zgodnie z wykazem działań inwestycyjnych i nieinwestycyjnych zapisanych w Planie SEAP. Ponadto założono, że jej różnorodne i dostosowywane do odbiorców narzędzia edukacyjne i promocyjne zapewnią dotarcie do jak najszerszej grupy społeczności lokalnej. Zasięg oraz konsekwentna realizacja kampanii mają za zadanie wygenerować wzrost świadomości prośrodowiskowej oraz wykształcenie postaw ekologicznych skutkujących widoczną poprawą stanu środowiska naturalnego.
Kampania od 2011 roku jest nadal realizowana, pomimo zakończenia roku 2020. Pierwszym krokiem było pozyskanie dla idei tzw. ambasadorów klimatu, tj. osoby reprezentujące różnorodne środowiska i profesje, które poprzez zaprezentowanie osobistego zobowiązania prośrodowiskowego na indywidualnym plakacie zainspirują innych mieszkańców miasta. Takich plakatów powstało 300, a znalazło się na nich ponad 1000 osób https://www.citiesengage.eu/european_gallery.php?page=4. Wystawy plakatów pojawiły się prawie 20 razy w najbardziej uczęszczanych miejscach w mieście. W celu zbadania efektów zmian zachowania ambasadorów klimatu (obiekty miejskie, firmy i osoby prywatne) 22% zostało poddane dobrowolnemu rocznemu monitorowaniu śladu ekologicznego, co wykazało oszczędności energii na poziomie 7,26 mln kWh i tym samym niewyemitowanie do powietrza prawie 4 mln kg CO2. Dalszym krokiem było podjęcie edukacji mieszkańców w każdym wieku i generowanie postaw ekologicznych poprzez szkolno-przedszkolne konkursy „Szanuj energię, chroń klimat” oraz imprezy dedykowane rodzinom i środowisku oświatowemu pn. „Beskidzki Festiwal Dobrej Energii”. Te dwa elementy stanowią 2 filary kampanii, która miała już 12 corocznych edycji. W ramach tych działań podczas imprez prezentowane były i nadal są różne formy oszczędzania energii, ochrony klimatu, gospodarowania odpadami i ich ponownego wykorzystania, możliwości odnawialnych źródeł energii i elektromobilności, zdrowego stylu życia opartego na korzystaniu z naturalnych zasobów środowiska. Kampania obfituje w szereg działań: projekty ekologiczne realizowane z udziałem szkół i przedszkoli, mieszkańców oraz firm – dostawców mediów energetycznych (ok. 20); seminaria, konferencje i szkolenia z zakresu efektywności energetycznej i ochrony klimatu (co najmniej 10); autorskie akcje i materiały edukacyjne tj. torby ekologiczne, eko-nalepki zachęcające do oszczędzania mediów, ulotki, broszury, puzzle, gry planszowe i terenowe, komiksy i kalendarze ścienne (ponad 40 rodzajów); treści ekologiczne w postaci artykułów prasowych i internetowych, audycji i filmów edukacyjnych oraz postów i klipów na mediach społecznościowych dedykowanych kampanii.
Kampania „Bielsko-Biała chroni klimat” wystartowała 12 lat temu i do tej pory objęła swymi działaniami ponad 100 tys. mieszkańców: 1000 ambasadorów klimatu, ok. 30 tys. uczestników festiwali, ponad 60 tys. uczestników 12 edycji konkursów „Szanuj energię, chroń klimat”, ponad 15 tys. uczniów i przedszkolaków uczestniczących w projektach ekologicznych. Odsetek zaangażowanych placówek oświatowych w mieście wynosi ponad 90%, w tym szkoły, przedszkola, domy kultury i biblioteki. Struktura nauczycieli koordynujących działania kampanii w swoich placówkach wynosi ok. 200 osób. Do tej liczby należy doliczyć czytelników materiałów edukacyjnych, których łącznie wydano ponad 50 tys. egzemplarzy, a także czytelników artykułów i postów internetowych. Kampania otrzymała ponad 20 nagród i wyróżnień krajowych i europejskich.
Efekty mierzalne:
analiza jakości powietrza w mieście w latach 2011-2022 pokazuje, że od momentu uruchomienia kampanii nastąpił spadek: średniorocznego stężenia pyłów zawieszonych PM10 z wartości 47,1 do 26 µg/m3, liczby dni w roku z przekroczeniem poziomu dopuszczalnego z 94 na 28 oraz stężenia benzoalfapirenu z wartości 6,7 do 4,0 ng/m3.
Koszt szacunkowych działań w ramach kampanii w okresie 2011-2022 wynosi ok. 1,250 tys zł.
